Hooggevoeligheid en hoogsensitiviteit

De opvoeding van een hooggevoelig kind is niet eenvoudig hebben wij zelf ervaren. Als een kind daarbij ook nog een ijzersterke wil heeft kun je niet anders dan jezelf verdiepen in literatuur om je kind beter te kunnen helpen en begrijpen. Wij kunnen uit ervaring spreken dat dit zorgt voor heel veel onmacht, onbegrip en verdriet. Omdat er nog zoveel onbekendheid is over dit onderwerp vinden jullie onder dit kopje meer uitleg en kenmerken van hooggevoeligheid. 

Wat is het?

Hoogsensitiviteit / hooggevoelig is gevoeligheid voor prikkels en intense verwerking daarvan. Hooggevoelige kinderen krijgen veel binnen en denken daar heel diep over na. Ongeveer één op de vijf kinderen is hoogsensitief / hooggevoelig. Ze herkennen de kleinste veranderingen en details, bijvoorbeeld een poster in het klaslokaal die verhangen is, het nieuwe T-shirt dat je aanhebt, een plant die te weinig water heeft gehad en een beetje slap hangt. Zowel thuis als op school observeren ze voortdurend. Om goed te kunnen zien wat er gebeurt nemen ze meestal niet direct actief deel aan een situatie, ze staan liever eerst op enige afstand toe te kijken. Ook in situaties met sociale interactie zijn ze oplettend. Ze weten bijvoorbeeld precies te benoemen wat er in een bepaalde situatie gebeurd is, ook als dat inmiddels lang geleden is. Op school observeren hoogsensitieve kinderen bijvoorbeeld nauwkeurig welke kinderen de neiging hebben om fel te reageren. Ze weten vervolgens precies wat ze bij deze kinderen beter kunnen laten, om niet zelf met die felle reactie geconfronteerd te worden. Ze denken diep na over oorzaak en gevolg.Leren omgaan met deze gevoeligheid vermindert woedeaanvallen en huilbuien en versterkt het zelfvertrouwen van het kind. Onderstaande lijst zijn kenmerken voor hooggevoelige kinderen.

Onrecht

Het rechtvaardigheidsgevoel van een hooggevoelig kind is groot. Als iets oneerlijk is, ook als het om een ander gaat, onderneemt hij actie. Hij vertelt dan bijvoorbeeld de juf dat iemand wordt gepest of vertelt in duidelijke bewoordingen waarom mama’s beslissing oneerlijk is. Als hij dan weggewuifd wordt, zich niet gehoord en begrepen voelt, ontvlamt hij in woede.

Labeltjes

Door hun gevoelige huid is elk kleding labeltje een groot monster dat continu zit te kriebelen. Dat moet er uit! Maar ook naden in sokken, strakke kleding of ruwe stoffen worden regelmatig als vervelend ervaren door hsk.

Zand

Spelen in de zandbak of op het strand ziet er best leuk uit. Maar wat als al dat zand aan de handen blijft plakken, in schoenen terecht komt, of nieuwe kleren vies maakt. Nee, daar maak je een hooggevoelig kind echt niet blij mee. Het is fijner als alles schoon blijft zodat het ‘normaal’ voelt.

Spanning in een gezin

Een hooggevoelig kind voelt de sfeer feilloos aan. Als er spanning is tussen papa en mama of tussen opa en tante, voelt hij dat direct. Soms doet hij dan zijn best het gezellig te maken, maar het kan ook zijn dat hij zich afreageert, omdat hij niet weet wat hij met die zware sfeer aan moet.

Verdriet van anderen

Het verdriet van een vriendje doet hem pijn. Hij maakt zich zorgen om het klasgenootje wiens moeder ziek is. Hij  beleeft het zo intens dat het zijn eigen verdriet lijkt te zijn.

Opeens ‘leuk’ op stap gaan

Bij een spontaan uitstapje speelt dezelfde terughoudendheid voor het onbekende. Hoe is het daar? Wie zijn er? Wat wordt er van mij verwacht? Als er teveel onduidelijk is, wordt zo’n uitstapje te spannend. Een hooggevoelig kind schiet dan in de weerstand. Hij houdt liever vast aan veiligheid en wil absoluut niet mee naar die nieuwe speeltuin.

Onechte mensen

Wat doe je als iemand heel vrolijk doet, maar toch duidelijk veel verdriet heeft? Of als iemand heel aardig is, terwijl je merkt dat hij je helemaal niet zo leuk vindt. Deze tegenstrijdige signalen zijn verwarrend voor een hooggevoelig kind. En ze weten niet hoe ze dan moeten reageren. Het kan zelfs aanleiding zijn om iemand geen hand te willen geven.

Meteen een beslissing moeten nemen

“Wat wil je op je brood?”, is één van de meest gevreesde vragen, omdat papa of mama daar direct een antwoord op verwacht. Een keuze maken is lastig, omdat er zoveel consequenties zijn. Hagelslag knoeit snel, pindakaas plakt in je mond, kaas geeft een vieze nasmaak en de jam heeft pitjes. Maar als ik nu chocopasta kies, mag ik dat bij de lunch niet meer. Voordat al deze aspecten zijn afgewogen, herinnert mama alweer aan de vraag, waardoor de irritatie stijgt en een keuze maken nog moeilijker is.

Vrienden die gemeen doen

Als je vrienden bent, dan ben je lief, eerlijk en aardig voor elkaar. Als een vriendje dus iets gemeens doet, opeens niet wil spelen, iets doorvertelt of niet naast je wil zitten, is het geen vriend. Hoe sociaal hooggevoelige kinderen ook zijn, als een grens overschreden is, komt de vriendschap niet meer goed.

Gaan slapen zonder kus

Harmonie in het gezin is ontzettend belangrijk voor hooggevoelige kinderen. Vooral in bed komen de vragen en de zorgen; ze vinden me toch nog wel lief? In het donker van de slaapkamer is de bevestiging van papa en mama extra belangrijk. Pas dan voelen hooggevoelige kinderen zich veilig en kunnen ze rustig gaan slapen.

 

Grondlegster en psychologe Elain Aron heeft een lijst met kenmerken gemaakt waaraan je kunt herkennen of jouw kind hoogsensitief is. Aron geeft aan dat een kind hoogsensitief is wanneer dertien of meer kenmerken van toepassing zijn. Maar ook wanneer slechts één of twee kenmerken in extreme mate waar zijn geldt een kind als hoogsensitief.

1. Snel schrikken;
2. Last hebben van kleren die kriebelen, naden in sokken of kledingmerkjes

tegen de huid;

1. Niet houden van verrassingen;
2. Meer leren van een vriendelijke terechtwijzing dan van strenge straf;
3. Lijkt gedachten te kunnen lezen;
4. Moeilijke woorden gebruiken voor de leeftijd;
5. Elk vreemd geurtje ruiken;
6. Een scherpzinnig gevoel voor humor hebben;
7. Zeer intuïtief lijken;
8. Moeilijk in slaap te krijgen na een opwindende dag;
9. Moeite hebben met grote veranderingen;
10. Wil zich verkleden als de kleren nat of zanderig zijn geworden;
11. Veel vragen stellen;
12. Perfectionistisch zijn;
13. Oog hebben voor het verdriet van anderen;
14. Van rustige spelletjes houden;
15. Diepzinnige, beschouwende vragen stellen;
16. Zeer gevoelig zijn voor pijn;
17. Slecht kunnen tegen een luidruchtige omgeving;
18. Oog hebben voor detail (iets dat van plaats is veranderd, een verandering in

iemand uiterlijk);

1. Eerst kijken of het veilig is alvorens ergens in te klimmen;
2. Het best presteren wanneer er geen vreemden bij zijn;
3. De dingen intensief beleven.